System kaucyjny w Polsce – co to oznacza w praktyce?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) przekazało do konsultacji społecznych projekt ustawy wdrażającej w Polsce system kaucyjny. Jest to długo wyczekiwany projekt, który ma na celu zmniejszenie zaśmiecania środowiska, zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, a także osiąganie poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez podmioty wprowadzające napoje w opakowaniach. System ma obejmować butelki z tworzywa sztucznego jednorazowego użytku na napoje o pojemności do 3 l i butelki szklane wielokrotnego użytku na napoje o pojemności do 1,5 l.  

Na czym polega system kaucyjny?

System kaucyjny polega na tym, że podczas sprzedaży produktów objętych systemem pobierana będzie opłata, którą będzie można odzyskać zwracając opakowanie. W przypadku producentów napojów w opakowaniach objętych systemem muszą oni osiągnąć odpowiednie poziomy recyklingu. Do roku 2030 – 90% wprowadzonych ww. opakowań. Gdy taki poziom nie zostanie osiągnięty, przedsiębiorcy będą musieli zapłacić opłatę produkcyjną (maksymalnie do 25 zł/kg)

System kaucyjny – obowiązkowy dla kogo?

Obowiązkowy udział w systemie kaucyjnym, zgodnie z projektem ustawy, będzie dla:

• przedsiębiorców prowadzących jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej większej niż 100 m² (zakres to pobieranie i zwracanie kaucji, a także odbieranie pustych opakowań i odpadów opakowaniowych)
• przedsiębiorców prowadzących jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej nie większej niż 100 m² (zakres pobierania kaucji)

Mniejsze jednostki handlowe mogą brać udział w systemie na zasadzie dobrowolności. Natomiast wszystkie jednostki handlowe będą zobowiązane do pobierania kaucji.

Obowiązki dla objętych systemem

System będą tworzyć wprowadzający produkty w opakowaniach, na które nałożona jest kaucja. Aby uniknąć kosztów opłaty produktowej, podmioty będą musiały zawrzeć umowę z tzw. podmiotem reprezentującym, który będzie zarządzał systemem, na podstawie zezwolenia wydawanego przez ministra do spraw klimatu.

Projekt przewiduje dodatkowe obowiązki takie jak:

1. Dla wprowadzających: jest to ewidencja wprowadzonych z produktami opakowań, która uwzględnia informacje o rodzajach opakowań, liczbie, pojemności i masie.
2. Dla podmiotu reprezentującego: jest to ewidencja obejmująca informacje o liczbie, pojemności i masie odebranych od podmiotów prowadzących jednostki handlu detalicznego z podziałem na poszczególne jednostki.
3. Dla przedsiębiorców, którzy prowadzą jednostkę handlu detalicznego o powierzchni większej niż 100 m² : jest to ewidencja zawierająca informacje o liczbie nabytych/sprzedanych produktów w opakowaniach, liczbie zwróconych opakowań i odpadów opakowaniowych, a także wysokości pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji.
4. Dla przedsiębiorców, którzy prowadzą jednostkę handlu detalicznego o powierzchni do 100 m²: jest to ewidencja obejmująca informacje o liczbie nabytych/sprzedanych napojów w opakowaniach.

Kary za niedopełnienie obowiązków – co nam grozi?

Mimo, że ustawa jest jeszcze w fazie projektu, zawiera już informację o ewentualnych karach za niewywiązywanie się z obowiązków nałożonych na odpowiednie podmioty biorące udział w systemie. Są to m. in.:

• nieprowadzanie ewidencji - kara od 10 000 zł do 50 000 zł (nie dotyczy jednostek poniżej 100 m²),
• niezapewnienia odbioru odpadów opakowaniowych i opakowań, lub transportu do zakładu przetwarzania/producenta – od 10 000 do 1 000 000 zł,
• niepobieranie kaucji - kara od 500 do 20 000 zł.

Co dalej z systemem kaucyjnym w Polsce?

Projekt ustawy został przekazany do konsultacji społecznych. Nowe przepisy prawdopodobnie wejdą w życie w 2023 roku. Projekt zakłada, że wprowadzający są zobowiązani do utworzenia systemu do 24 miesięcy po zatwierdzeniu ustawy, a więc prawdopodobnie do 2024 r. Eksperci i podmioty podlegające systemowi, a także jednostki samorządu terytorialnego nie ukrywają, że taka ustawa jest niezbędna dla zmniejszenia wytwarzania odpadów i chwalą ministerstwo za inicjatywę, ale zwracają uwagę na uregulowanie takich kwestii jak wysokość kaucji czy dodanie do ustawy puszek aluminiowych.

KR