Inwentaryzacja przyrodnicza pełni istotną funkcję podczas ubiegania się o pozyskanie decyzji środowiskowej dla inwestycji. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest dokumentem określającym warunki i obowiązki, jakie powinien spełnić Inwestor, aby ograniczyć negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko.
Inwentaryzacja przyrodnicza dostarcza informacje dotyczące siedlisk naturalnych, fauny, flory oraz korytarzy ekologicznych (tras migracji zwierząt), z uwzględnieniem korytarzy o znaczeniu krajowym, na które może oddziaływać planowana inwestycja.
Wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej jest obligatoryjne, gdy na przedsięwzięcie został nałożony obowiązek opracowania raportu oddziaływania na środowisko.
Ten obowiązek wynika z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa określa inwentaryzację przyrodniczą jako jeden z elementów oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko. Obowiązek wynika z konieczności zrozumienia potencjalnego wpływu przedsięwzięcia na ekosystemy, różnorodność biologiczną oraz pozostałe aspekty przyrodnicze. Inwentaryzacja przyrodnicza dostarcza kluczowe informacje pozwalające ocenić oddziaływanie inwestycji na środowisko. Istotną rolą inwentaryzacji przyrodniczych jest również określenie ewentualnych środków kompensacyjnych i zaradczych z związku z planowaną inwestycją.
Inwentaryzacja przyrodnicza przede wszystkim polega na określeniu rodzajów gatunków, ich liczebności oraz rozmieszczenia taksonów badanej grupy. Przeprowadzenie inwentaryzacja pozwala zidentyfikować obszary szczególnie narażone na zmiany środowiskowe. Dzięki zebranym danym oraz analizie tych danych eksperci mogą opracować plan minimalizacji negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a gdy sytuacja tego wymaga zaproponować środki kompensacyjne dla danej grupy gatunków.
Rezultatem inwentaryzacji przyrodniczej jest raport z inwentaryzacji, który zawiera opis tereny, spis danych, mapy z uwzględnieniem poszczególnych gatunków opracowanych w systemie GIS oraz dokumentację fotograficzną. Na tej podstawie można określić ekspertyzę przyrodniczą, która wskaże wpływ planowanej inwestycji na środowisko. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej dają możliwość uwzględnienia wartości przyrodniczych oraz społecznych badanego terenu już na etapie planowania inwestycji, co wiąże się z tworzeniem zrównoważonych rozwiązań, które będą korzystne zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska.
Pierwszym etapem prac jest określenie dokładnego obszaru inwentaryzacji – na ogół obszar ten obejmuje teren inwestycji oraz bufor 100 m. Kolejnym krokiem jest inwentaryzacja botaniczna, która polega na szczegółowym poznaniu flory terenu. Składa się ze spisu florystycznego wszystkich występujących tam gatunków roślin jak również z analizy fitosocjologicznej, czyli spisu i rozmieszczeniu poszczególnych siedlisk roślinnych. W terenie wykonywana jest dokumentacja fotograficzna.
Oprócz inwentaryzacji flory na danym terenie wykonuje się inwentaryzację wszelkiej fauny występujące na danym obszarze. Jest to proces szacowania liczebności występujących zwierząt, określenie ich miejsc lęgowych i siedlisk. Wykorzystuje się w tym przypadku obserwacje bezpośrednie i pośrednie, które polegają na identyfikacji tropów, odchodów, resztek żerowania, a także czaszek, sierści czy nor. W przypadku ptaków stosuje się także metodę kartograficzną polegającą na mapowaniu stwierdzonych osobników oraz identyfikację gatunków na podstawie odgłosów. Ważnym elementem inwentaryzacji fauny, jest wstępny rekonesans terenu, który pozwala na poznanie potencjalnych siedlisk bytowania zwierząt, co znacznie zwiększa skuteczność inwentaryzacji przyrodniczej.
Sam zakres raportu został określony w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 17 marca 2022 r. w sprawie formatu dokumentu zawierającego wyniki inwentaryzacji przyrodniczej oraz formatu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Raport powinien składać się z:
Ponadto rozporządzenie określa, że wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w 3 części (kartograficznej) powinny zostać zapisane także w formatach wektorowych SHP lub GPKG, wykorzystywanych w systemach informacji przestrzennej. Takie pliki pozwolą organom, które prowadzą postępowania na gromadzenie i przetwarzanie danych o środowisku.
Inwentaryzacja przyrodnicza powinna być wykonana przez ekspertów z odpowiednimi kwalifikacjami. Konieczne jest wykształcenie w kierunku nauk przyrodniczych (dendrolog, ornitolog, herpetolog, chiropterolog, entomolog, ichtiolog, teriolog, entomolog).
Nasz zespół przeprowadza inwentaryzacje przyrodnicze dostoswane do różnych rodzajów inwestycji.
Autor zdjęć: Krystian Rachubka